مدت مدیدی است که همکاران عزیزم در سازمان‌های چند کسب و کاره برای مشاوره و یا اجرای پروژه برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان خود با اینجانب تماس می‌گیرند. اکثر دوستان بعد از بیان مساله و تشریح نیاز سازمان مطبوع خود، بیان می‌دارند که ما زمان اندکی برای ارائه سند به شرکت اصلی(اگر زیرمجموعه یک گروه کسب و کاراند) و یا تهیه سند بنگاه مادر خود داریم! همون تعجیلی که اسناد راهبردی ما را به اسناد ناکارامد تبدیل می‌نماید. در ضمن همگی به دنبال تهیه ماتریس‌های جدید مثل اشریدج ، مدل BCG ، مدل GE و مانند آن هستند و متاسفانه از سوی شرکت بالادست خود دستورالعمل‌های بسیار ابتدایی و غیرمرتبط با نحوه برنامه‌ریزی در شرکتهای به اصطلاح هولدینگ دریافت نموده‌اند. از این رو تصمیم گرفتم مطالب زیر را در سایت قراردهم تا نقطه شروعی برای مطالعه و درک بیشتر مطالب مرتبط با تهیه سند راهبردی برای این گونه از سازمان‌ها باشد.
بنا بر اصول علمی مبتنی بر دانش برنامه‌ریزی استراتژيک، برای هر سازمانی استراتژی‌ها در سه سطح طبقه‌بندي مي شوند:
- استراتژي سطح مادر یا شركت(Corporate)،
- استراتژي سطح كسب و كار
- استراتژي وظيفه‌اي
و در این راستا استراتژي سطح مادر یا شركت، در شركتهاي چند كسب و كاره مطرح شده و تصميماتي كه در اين سطح اتخاذ مي شود مي تواند در ارزش‌افزايي كسب و كارهاي تابعه نقش مهمي ايفا نماید. شركتهاي چند كسب و كاره (كه اصطلاحاً شركتهاي مادر نیز ناميده مي شوند) با اتخاذ استراتژي صحيح مي توانند تاثير بسزایی بر كسب و كارهاي تابعه داشته باشند.
انواع شرکتهای مادر:
- چند رشته ای(conglomerate): شرکتهایی می باشند که در چندین صنعت (بیش از دو صنعت و به عبارتی ۴ تا ۵ صنعت)درگیر می باشند.
- متنوع ناهمگون: شرکتهایی می باشند که بیش از یک صنعت ولی کمتر از چندرشته ای (معمولاً دو صنعت)درگیر می باشند.
- متنوع همگون: شرکتهایی می باشند که در یک صنعت درگیر می باشند.
بر این اساس به عرض می رسانم استراتژی بنگاه مادر باید راهنمای تصمیمات در سطح بنگاه مادر باشد، همچنان که استراتژی کسب و کار باید راهنمای تصمیمات در سطح کسب و کار باشد. حال این سوال مطرح می‌شود تصمیمات مرتبط با سطح بنگاه مادر چه می‌تواند باشد:
- بنگاه مادر باید بداند منابع خود را در چه کسب و کارهایی و به کدام یک از روش‌های مالکیت شرکتهای مادر سرمایه‌گذاری کند؟
- بنگاه مادر چگونه باید کسب و کارهای خود را تحت کنترل یا نفوذ خود در آورد و چگونه با آن‌ها رابطه داشته باشد؟
بر این اساس برنامه‌ریزی استراتژیک در شرکتهایی که به اداره چندین کسب وکار مختلف در زیرمجموعه خود می‌پردازند، نیازمند پاسخ گویی به چندین پرسش‌اند:
- چه حوزه هایی برای ما از جذابیت برخوردارند؟
- از قابلیت های لازم برای فعالیت در چه حوز‌هایی برخورداریم؟
- کدام کسب وکارها برای ما محوری به شمار می‌آیند؟
- سیاست ما برای اداره سبد دارایی‌های شرکت چیست؟
- ساختار مناسب برای تنظیم روابط ستاد و هرکدام از کسب وکارها چیست؟
ساده‌تر این‌که در استراتژی سطح بنگاه مادر بایستی تصمیم بگیریم:
- که چگونه وارد کسب و کارهای جدید شویم؟
- چگونه کسب و کارهای موجود را حفظ نماییم؟
- چگونه و در چه زمانی از کسب و کاری خارج شویم؟
کلید واژه‌های ما در این امر نیز “جذابیت“ و “مزیت رقابتی“ می‌باشد.
نقش سازمان مادر در این رویکرد این است که بکوشد بر کسب وکارها به گونه‌ای تاثیر بگذارد که عملکرد جمعی آنان را دگرگون نموده و یا آن را بهبود بخشد. بر این اساس است که حوزه استراتژی بنگاه مادر تعریف شده و این امر بایستی دغدغه اصلی سازمان مادر باشد. دوستان عزیز توجه نمایید که استراتژی بنگاه مادر به آن‌چه که سازمان مادر انجام می‌دهد مربوط می‌شود و استراتژی کسب و کار به چیزی مربوط می‌شود که کسب و کارها انجام می‌دهند. به اصطلاح استراتژی بنگاه مادر برای ۱۰۰۰نفر رهنمود فراهم می‌کند و استراتژی کسب وکار برای ۱۰۰۰۰نفر.
این امر اجتناب ناپذیر است که استراتژی بنگاه مادر بر استراتژی کسب و کار تاثیر می‌گذارد ولی این که این تاثیر ارزش می‌افراید و یا نابودکننده ارزش است به مفهوم مزیت مادری مرتبط می‌شود. بدین معنا که ما بایستی بتوانیم سازمان مادر و تاثیر و تشخیص نفوذ ویژه سازمان مادر بر زیرمجموعه را مشخص نماییمدر غیر این‌صورت دیگر نیازی به یک شرکت مادر و مالکیت مشترک نمی‌بود. از نظر گروهی استراتژی بنگاه مادر در مورد کاری است که افراد سازمان مادر، به منظور ایجاد ارزش در سازمان مادر انجام می‌دهند. قضاوت در رابطه صحیح بودن یا نبودن این جمله را به شما عزیزان می‌سپارم.
در ادامه در رابطه با کارت امتیازی متوازن و تهیه نقشه استراتژی سطح بنگاه مادر به عرض می‌رسانم نتیجه نهایی بایستی به دو بخش سرپرستی موثر و اصلاح سبد کسب و کار منتج شود و این تفاوت اصلی تهیه نقشه استراتژی در سطح بنگاه مادر و سطح کسب وکار می‌باشد.
با ذکر این مقدمه امید است مدیران زحمت‌کش در این نوع بنگاه‌ها قبل از تهیه سند سازمان مادر مطالعات جدی‌تری در این حوزه داشته باشند. بنده نیز سعی خواهم نمود مطالب این صفحه را تکمیل‌تر نمایم. البته اگر خدا بخواهد.
